ผู้เขียน หัวข้อ: ลำไส้เล็กอุดตัน  (อ่าน 1045 ครั้ง)

ออฟไลน์ pigky

  • medtech ปี เอก
  • ******
  • กระทู้: 1170
ลำไส้เล็กอุดตัน
« เมื่อ: กันยายน 25, 2011, 11:57:00 am »
ชื่อเรื่อง :
Article : พล.ต.ต.นพ.นริศ เจนวิริยะ ศัลยแพทย์

      คนส่วนมากน่าจะเคยปวดท้องมาบ้าง ไม่มากก็น้อย สาเหตุของการปวดท้องอาจจะเกิดจากอาหารไม่ย่อย มีก๊าซในลำไส้มาก ท้องเดินจากการกินอาหารที่เราแพ้ ไวรัสลงกระเพาะ ฯลฯ ซึ่งส่วนมากมักมีอาการไม่รุนแรง แต่ถ้าท่านมีอาการปวดท้องแบบบีบเค้นจนหน้านิ่วคิ้วขมวด อาการปวดมาเป็นคลื่น คือปวดเพิ่มมากสุดขีดแล้วลดลงเป็นระยะเวลาสั้นๆ และเป็นซ้ำในลักษณะเดิมอีก ร่วมกับมีอาการท้องป่องขึ้น คลื่นไส้ อาเจียน โดยมีอาการรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ ไม่ถ่าย ไม่ผายลม แบบนี้น่าจะเข้าลักษณะลำไส้เล็กอุดตัน

      ปกติลำไส้ของเราประกอบด้วยกล้ามเนื้อและเส้นประสาทที่ช่วยกันทำให้มีการบีบตัวของกล้ามเนื้อลำไส้เป็นคลื่น เพื่อดันให้อาหารผ่านไปสู่ส่วนปลาย เมื่อมีการอุดตัน ลำไส้จึงพยายามสู้ด้วยการบีบตัวมากขึ้น จนทำให้มีอาการปวด และเมื่อมีการอุดตันนานขึ้น ลำไส้ก็จะโป่ง เนื่องจากมีการคั่งของน้ำ อาหาร และก๊าซ ลำไส้เล็กอุดตัน

      หากลำไส้อุดตันไม่ได้รับการรักษา ลำไส้ก็จะยิ่งโป่งมากขึ้น เป็นผลให้หลอดเลือดที่มาเลี้ยงลำไส้ถูกแรงดันในลำไส้บีบให้แฟบ เลือดจึงไหลเข้าไปเลี้ยงลำไส้ได้น้อยลง ถ้าเป็นมากขึ้นอีก ก็อาจจะทำให้ผนังลำไส้โป่งและบางลงจนถึงกับแตกเป็นรูรั่ว เป็นผลให้สิ่งที่อยู่ในลำไส้ ซึ่งมีเชื้อโรคแบคทีเรียอยู่เป็นจำนวนมาก ออกมาแปดเปื้อนช่องท้อง จนเกิดการอักเสบ ซึ่งเป็นเรื่องที่อันตรายมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที เพราะอาจทำให้เกิดการติดเชื้อในช่องท้อง แล้วลุกลามทำให้เกิดโลหิตเป็นพิษ คือเชื้อโรคและพิษของมันเข้าไปในกระแสเลือด ซึ่งทำให้เสียชีวิตได้ ถ้ารักษาไม่ทัน
นอกจากนี้การที่ลำไส้อุดตันจะทำให้มีการสูญเสียสารเหลวเป็นจำนวนมาก จากการคั่งของน้ำหลั่งในทางเดินอาหาร นับตั้งแต่น้ำลาย น้ำกรดในกระเพาะ น้ำดี น้ำตับอ่อน และน้ำหลั่งของลำไส้ บวกกับการขาดน้ำจากการกิน เนื่องจากอาการปวดท้องและอาเจียน ทำให้ผู้ป่วยขาดน้ำมากเป็นปริมาณหลายลิตร ถ้ามีการสูญเสียน้ำมากขึ้น อาจจะทำให้ความดันเลือดลดลงจนผู้ป่วยช็อกและเสียชีวิตได้

สาเหตุของลำไส้เล็กอุดตัน
      สำหรับสาเหตุที่ทำให้ลำไส้เล็กอุดตันที่พบได้บ่อยมีอยู่ด้วยกันหลายอย่าง ดังนี้

      พังผืดในช่องท้อง ในช่องท้องของคนปกติจะเป็นที่อยู่ของลำไส้และอวัยวะอื่นที่มีความสะอาดเรียบลื่น ทำให้ลำไส้สามารถเคลื่อนไหวได้สะดวก แต่เมื่อในช่องท้องมีพังผืดเกิดขึ้น โดยอาจจะเกิดจากการติดเชื้อ อุบัติภัย หรือการผ่าตัด จะทำให้อวัยวะในช่องท้องติดกันหรือเลื่อนไหลไม่สะดวก และแม้ว่าพังผืดส่วนมากไม่ทำให้เกิดปัญหา แต่ในบางกรณีอาจจะเป็นสาเหตุที่ทำให้ลำไส้ตีบ บิด งอ จนเกิดการตีบหรือตันของลำไส้ โดยพังผืดจัดว่าเป็นสาเหตุใหญ่ของลำไส้เล็กอุดตัน โดยเฉพาะในช่วงเวลาสองสามปีหลังการผ่าตัดในช่องท้อง

      ไส้เลื่อน เป็นโรคที่เกิดจากการที่ผนังช่องท้องมีจุดอ่อน คือโป่งออกมาเป็นช่องจนทำให้ลำไส้เลื่อนไหลออกมา อย่างเช่นที่ขาหนีบ โดยส่วนของลำไส้ที่เลื่อนออกมาอาจถูกบีบรัดจนทำให้เกิดการอุดตัน หรือถ้าเป็นมาก นอกจากจะอุดตันแล้วยังขาดเลือดมาเลี้ยงด้วย ทำให้คนไข้ปวดท้องและคลื่นไส้อาเจียน ไม่ถ่าย ไม่ผายลม ไส้เลื่อนเป็นสาเหตุของลำไส้เล็กอุดตันรองลงมาจากพังผืด

      ก้อนเนื้องอก โดยก้อนเนื้องอกในช่องท้องอาจจะเบียดลำไส้เล็ก หรืองอกอยู่ภายในลำไส้เล็กจนเกิดการอุดตัน และอาจจะทำให้เป็นมะเร็งในลำไส้เล็กได้ แต่พบน้อยเมื่อเทียบกับมะเร็งลำไส้ใหญ่

      นิ่วจากถุงน้ำดี นิ่วจากถุงน้ำดีอาจจะเลื่อนไหลลงสู่ลำไส้เล็ก แล้วทำให้ลำไส้เล็กอุดตันในส่วนที่ลำไส้มีรูแคบ กรณีอย่างนี้มักเกิดกับคนสูงอายุที่เป็นนิ่วในถุงน้ำดีแบบเรื้อรัง ไม่ได้รักษา หรือไม่ยอมรักษา(ด้วยการผ่าตัด) จนนิ่วมีขนาดใหญ่ และมีการอักเสบของถุงน้ำดี โดยเป็นๆ หายๆ มานาน เมื่อเป็นมากๆ เข้า ถุงน้ำดีก็จะแตกทะลุจนมีทางติดต่อกับลำไส้เล็ก ทำให้นิ่วมีทางที่จะเคลื่อนตัวลงสู่ลำไส้เล็ก แล้วก่อให้เกิดการอุดตัน

      โรคลำไส้อักเสบ โรคลำไส้อักเสบอาจทำให้ลำไส้เป็นแผลเป็นไปรัดลำไส้ จนทำให้ลำไส้รูเล็กลงจนตีบตันได้

      การบิดตัวของลำไส้ ในบางกรณีลำไส้ที่บิดตัวพันตัวเองอาจจะทำให้เกิดการตีบหรือตัน หรือลำไส้อาจกลืนตัวเองจนทำให้อุดตันได้เช่นกัน

      การไม่ทำงานของลำไส้เล็ก (ileus อ่านว่า อีเลียส) เป็นความผิดปกติคล้ายการอุดตันของลำไส้อีกอย่างหนึ่ง คือกล้ามเนื้อและหรือเส้นประสาทของลำไส้จะไม่ทำงาน ทำให้สิ่งของหรือก๊าซที่อยู่ภายในลำไส้ไม่มีการเคลื่อนที่ แต่รูของลำไส้ยังเปิดอยู่ ไม่ได้ตีบตัน ความผิดปกตินี้มักเกิดร่วมกับลำไส้ส่วนอื่นด้วย ลำไส้จึงโป่งไปทั่ว และทำให้เกิดอาการท้องอืด ปวดท้อง ความผิดปกตินี้เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น การผ่าตัดช่องท้อง การติดเชื้อ หรือการอักเสบในช่องท้อง ส่วนมากภาวะนี้มักหายได้เองหลังจากรักษาด้วยวิธีไม่ผ่าตัด ดังที่จะได้อธิบายต่อไป

การวินิจฉัย
      หลักการรักษาลำไส้เล็กอุดตันคือ ผู้ป่วยต้องเอาใจใส่ รีบไปหาแพทย์ และเมื่อแพทย์ซักประวัติ ตรวจร่างกายแล้ว เห็นว่าน่าจะเป็นโรคลำไส้เล็กอุดตันก็จะสั่งตรวจเพื่อยืนยันการวินิจฉัย ด้วยการถ่ายภาพเอกซเรย์ธรรมดาหรือการเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (แต่ส่วนมากการเอกซเรย์ธรรมดาก็บอกได้แล้ว) ซึ่งนอกจากจะใช้เพื่อยืนยันการวินิจฉัยแล้ว บางทีการตรวจเหล่านี้อาจจะบอกถึงสาเหตุของโรคได้ด้วย เช่น เห็นก้อนเนื้องอกหรือนิ่วที่ไปอุดตันลำไส้ บอกได้ถึงระดับของการอุดตัน ซึ่งช่วยแพทย์ในการตัดสินใจรักษา

การรักษา
      หลักการรักษาก็คือ

      - การให้น้ำเกลือ เพื่อทดแทนสารเหลวที่ขาดหายไปจากระบบไหลเวียนเลือด เพื่อบรรเทาอาการขาดน้ำ ทำให้ความดันและสัญญาณชีพกลับมาสู่ภาวะปกติ

      - การใส่ท่อระบายทางจมูกลงสู่กระเพาะ เพื่อดูดเอาสารเหลว อาหารเก่า และก๊าซออกจากทางเดินอาหาร เพื่อบรรเทาการคั่งของสารต่างๆ ในลำไส้ โดยสาเหตุที่ทำให้ในลำไส้ของเรามีก๊าซ ซึ่งเป็นอากาศอยู่มาก เนื่องจากทุกครั้งที่เรากลืนน้ำลายจะมีการกลืนอากาศลงไปด้วยเสมอ และเนื่องจากอากาศที่กลืนลงไปมีก๊าซไนโตรเจนอยู่มากเหมือนกับอากาศที่อยู่รอบตัวเรา ทำให้ความดันของไนโตรเจนระหว่างในลำไส้กับอากาศข้างนอกไม่มีความแตกต่างกัน มันจึงไม่มีแนวโน้มที่จะถูกดูดซึมและกำจัดออกอย่างรวดเร็ว ด้วยเหตุนี้ก๊าซ(อากาศ)ที่อุดตันในลำไส้จึงคงอยู่ในลำไส้นานและเพิ่มพูนขึ้น จึงจำเป็นต้องใส่ท่อลงไปดูดอากาศออกจากกระเพาะ เพื่อไม่ให้มันลงไปคั่งเพิ่มพูนขึ้นในลำไส้ ส่วนอากาศที่เหลืออยู่ในลำไส้จะค่อยๆ ถูกดูดซึมให้น้อยลงๆ ทำให้ลำไส้หายโป่ง ได้พักตัว และมีอาการปวดท้อง ท้องอืด ลดลง (กรณีดังกล่าวจะต่างจากก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในน้ำอัดลม ที่เมื่อกินเข้าไปแล้วจะถูกดูดซึมแล้วกำจัดออกทางปอดได้รวดเร็วมาก เพราะในอากาศมีคาร์บอนไดออกไซด์น้อยมาก แต่มีอยู่ในลำไส้มากจากการกินน้ำอัดลม)

     - การรักษาด้วยยา เช่น ยาแก้ปวด ยาลดการบีบตัวของลำไส้ การรักษาเพียงแค่นี้ก็เพียงพอในกรณีที่ลำไส้มีการตีบตันเพียงบางส่วน เมื่ออาการดีขึ้นแล้ว ผายลมได้แล้ว ก็เอาท่อทางจมูกออก และให้กินอาหารจากเหลวไปจนถึงอาหารไม่เหลวต่อไป

      - การรักษาด้วยการผ่าตัด หากรักษาด้วยวิธีต่างๆ ดังกล่าวมาแล้ว แต่อาการยังไม่ดีขึ้น หรือในผู้ป่วยที่ลำไส้มีการอุดตันสมบูรณ์ก็ต้องรักษาด้วยการผ่าตัด เพื่อแก้ไขปัญหาที่ทำให้เกิดการอุดตัน เช่น เลาะพังผืดให้หลุดออก รักษาไส้เลื่อน ตัดก้อนเนื้องอกหรือมะเร็งออก ผ่าเอานิ่วในลำไส้ออก เป็นต้น แต่ถ้าไม่จำเป็น แพทย์จะไม่ใช้วิธีการผ่าตัด เพราะอาจจะทำให้เกิดพังผืดขึ้น และทำให้ลำไส้ติดกันได้ใหม่

      ขอย้ำว่าอาการปวดท้องจากโรคลำไส้อุดตันจำเป็นต้องได้รับความใส่ใจอย่างเร่งด่วน อย่าปล่อยไว้จนเป็นมาก ถ้าเป็นมากอาจจะทำให้เกิดการขาดเลือดจนลำไส้ตายได้ในบางกรณี ซึ่งต้องผ่าตัดเอาลำไส้ที่ตายออก เหลือไว้แต่ลำไส้ดี ซึ่งในรายที่มีลำไส้ดีเหลืออยู่จำนวนน้อยก็อาจจะกลายเป็นคนทุพพลภาพ คือมีลำไส้ไม่เพียงพอที่จะดูดซึมสารอาหารให้เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย จนทำให้เป็นโรคขาดอาหาร